Begrippenlijst

Maatschappelijke beweging waarin vermeende slachtoffers van seksueel ontoelaatbaar gedrag de vermeende dader via sociale media publiekelijk aanspreken op hun gedrag
gedefinieerd door: Chris Reinders Folmer

(5-methoxy-N,N-dimethyltryptamine): een krachtig psychedelische stof. komt voor in een groot aantal planten, Europese paddenstoelen en paddensoorten en is sterk verwant aan de stof DMT.
gedefinieerd door: Kim van Oorsouw

een model dat vijf opeenvolgende stappen beschrijft voor het begeleiden van gedragsverandering door zorgverleners. De 5 stappen zijn: een Assessment van huidig gedrag inclusief achterliggende kennis, overtuigingen en emoties, Adviseren van specifieke gedragsverandering, Akkoord gaan met concrete gedragsdoelen, Assisteren bij het overwinnen van barrières en Afspreken van opvolging. Het model is gebaseerd op theorieën van gedragsverandering uit de sociale- en gezondheidspsychologie.
gedefinieerd door: Bob Mulder, Milou van Belzen

datgene dat mensen geneigd zijn te gaan doen in reactie op een emotionele gebeurtenis.
gedefinieerd door: Liesbeth Mann

Het vermogen van iemand om zich op een flexibele en veerkrachtige manier aan te passen aan veranderende omstandigheden, uitdagingen of stressvolle situaties.
gedefinieerd door: Odilia M. Laceulle

De overgangsfase tussen kindertijd en volwassenheid, waarin kinderen zich ontwikkelen van volledig afhankelijk van hun ouders tot zelfstandige volwassenen. De adolescentie begint met de puberteit rond een leeftijd van 10 jaar en duurt tot een leeftijd van ongeveer 24 jaar.
gedefinieerd door: Renske van der Cruijsen

Taalstoornis ten gevolge van een hersenletsel. Hierbij kan het spreken, begrijpen, lezen en schrijven in meer of mindere mate verstoord zijn.
gedefinieerd door: Robin Gerrits

een minder sterke stressrespons, bijvoorbeeld de hartslag of cortisolafgifte stijgt minder waneer iemand stress ervaart vergeleken met iemand met een gezond stress systeem
gedefinieerd door: Brittany Evans, Kirstin Greaves-Lord, Ingmar Franken, Anja Huizink

Artificiële intelligentie, ook wel kunstmatige intelligentie genoemd, is het nabootsen van menselijke vaardigheden door middel van een computersysteem.
gedefinieerd door: Petra Habets

Generaliserende positieve of juist negatieve houding van een persoon ten opzichte van mensen van andere groepen. 
gedefinieerd door: Jasper van Assche

Handelingen die kunnen worden uitgevoerd zonder er al te veel bij na te moeten denken. In de context van autorijden kan men hierbij denken aan zaken zoals schakelen tussen versnellingen of een min of meer constante snelheid aanhouden.
gedefinieerd door: Charlotte Desmet, Martijn Teuchies, Sofie Boets

negatieve reacties op gender-atypisch gedrag (zoals dominant gedrag bij vrouwen en bescheiden of zwak gedrag bij mannen)
gedefinieerd door: Sanne Nauts, Daniel H.J. Wigboldus

dit zijn emoties die waarschijnlijk zijn aangeboren. Ze zijn gekoppeld aan universele gezichtsuitdrukkingen. De zes basis-emoties zijn: boosheid, blijdschap, angst, verrassing/verbazing, verdriet, en afschuw.
gedefinieerd door: Liesbeth Mann

de behoefte om in vrijheid, en in lijn met wie we zijn, te kunnen handelen en kiezen
gedefinieerd door: Laura Sels

Zij die het beïnvloeden van anderen tot hun beroep hebben gemaakt, zoals verkopers en fondsenwervers.
gedefinieerd door: Loes Janssen

Systematische wijze om bepaalde doelstellingen of problemen aan te pakken door het implementeren van bepaalde richtlijnen, regels, strategieën en/of acties.
gedefinieerd door: Tilia Linthout

Belangrijke rol van de omgeving en lichamelijke ervaringen in psychologische processen.
gedefinieerd door: Annemarie Wennekers

Mentale shortcuts in onze denkprocessen die ons helpen om situaties snel te beoordelen en gepaste acties te stellen. Ook wel heuristieken genoemd.
gedefinieerd door: Tamara De Beuf

Beveiligingsniveau verwijst naar de mate van beveiliging in een inrichting of afdeling in het gevangeniswezen. Het beveiligingsniveau kan variëren van minimaal beveiligd tot streng beveiligd.
gedefinieerd door: Tilia Linthout

Een denkfout of een vertekening van de realiteit die veroorzaakt wordt door automatische denkprocessen die besluitvorming systematisch in een bepaalde richting sturen. Ook wel cognitieve vertekening genoemd.
gedefinieerd door: Tamara De Beuf

Informatie die een accurate beoordeling van de werkelijkheid beïnvloedt.
gedefinieerd door: Tamara De Beuf

Sporters die deelnemen aan een biathlon, een sportcompetitie waarin skiën en geweerschieten worden gecombineerd.
gedefinieerd door: Edda van Meurs

Een biologische marker is een meetbare indicator van een biologische staat, bijvoorbeeld de waarde van een bepaald hormoon, of de frequentie van een hersengolf. Die biologische marker is dan vaak gerelateerd aan een bepaalde uitkomst, zoals een specifieke ziekte of aandoening.
gedefinieerd door: Petra Habets

De vloeistof die overblijft als bloed stolt en het bestaat uit antistoffen en antilichamen.
gedefinieerd door: Tamara De Beuf

Methode om snel, veel nieuwe ideeën over een bepaald onderwerp of vraagstuk te genereren. Het kenmerk van een brainstormsessie is dat het waardeoordeel over de geopperde ideeën wordt uitgesteld totdat alle ideeën zijn opgesomd.
gedefinieerd door: Matthijs Baas

Een centaur is een symbool uit de Griekse mythologie, afgebeeld als half mens, en half paard. In de wereld van artificiële intelligentie (AI), voornamelijk regeneratieve vormen van AI, stelt het de combinatie van zowel menselijke als kunstmatige intelligentie voor.
gedefinieerd door: Petra Habets

Een messaging-programma waarbij je met een computerprogramma praat in plaats van met een echte persoon
gedefinieerd door: Evelien Heyselaar

Slechter presteren dan verwacht gezien iemands normale niveau. Dit gebeurt vaak in omstandigheden waarin de druk om te presteren hoog is (Beilock & Carr, 2001).
gedefinieerd door: Veerle de Theije, Erik Bijleveld

Cisgender betekent dat je genderidentiteit (je identificeert je bijvoorbeeld als vrouw) overeenkomt met je geboortegeslacht (je geslachtskenmerken zijn vrouwelijk).
gedefinieerd door: Florien Cramwinckel

het vermogen om kennis op te nemen en te verwerken en het uitvoeren van complexe dagelijkse handelingen.
gedefinieerd door: Jantine Boselie

processen zoals waarnemen, redeneren, geheugen, plannen maken, aandacht en concentratie.
gedefinieerd door: Jantine Boselie

De combinatie tussen cognitieve therapie en gedragstherapie noemt men cognitieve gedragstherapie. Het uitgangspunt in deze behandeling is dat niet de gebeurtenissen zelf maar de manier waarop de mens de dingen ziet voor negatieve gevoelens zorgt. De behandeling richt zich dan ook op het aanpassen van denkgewoonten en gedragingen die deze gevoelens in stand houden.
gedefinieerd door: Arne Leer

Een stroming binnen de psychologie waarbij mentale functies zoals aandacht, geheugen, emotie, bewustzijn, en taal, bestudeerd worden met als doel de relaties tussen brein, cognitie en gedrag te begrijpen.
gedefinieerd door: Tamara De Beuf

Een denkfout of een vertekening van de realiteit die veroorzaakt wordt door automatische denkprocessen die besluitvorming systematisch in een bepaalde richting sturen. Ook wel bias genoemd.
gedefinieerd door: Tamara De Beuf

Deze executieve functie, ook wel bekend als ‘switching, stelt ons in staat om ons gedrag flexibel aan te passen in reactie op veranderde of onvoorziene omstandigheden, en onze de aandacht makkelijk te verdelen tussen het ene en het andere onderwerp.
gedefinieerd door: Fania Dassen

het terugverlangen naar ervaringen of objecten uit het gedeelde verleden van de eigen groep
gedefinieerd door: Anouk Smeekes

Hofstede en Bond (1984) onderscheiden dimensies waarop culturen kunnen verschillen, waaronder individualisme/collectivisme. Mensen in collectivistische culturen zien zichzelf als onderdeel van een groep en zijn meer gericht op het nastreven van groepsdoelen dan individualistische culturen (vaker een sociale zelf).
gedefinieerd door: Marleen Onwezen, Jos Bartels, Gerrit Antonides

Een emotie roept een tegengestelde emotie op bij anderen.
gedefinieerd door: Gert-Jan Lelieveld

een complex systeem is een systeem dat bestaat uit een grote hoeveelheid op elkaar inwerkende componenten. Dit kan resulterende in niet-lineaire output, dus een kleine verandering in de input kan een grote verandering in de output veroorzaken bijvoorbeeld.
gedefinieerd door: Marieke M. J. W. van Rooij

Gesproken of geschreven subjectieve positieve evaluaties van andermans gedragingen, producten of eigenschappen.
gedefinieerd door: Mariëlle van Loenen, Eddie Brummelman

Latijnse uitdrukking die betekent dat iets een noodzakelijke voorwaarde is voor iets anders om te kunnen plaatsvinden of bestaan.
gedefinieerd door: Tilia Linthout

Door onderzoekers ingehuurde en getrainde persoon die gedurende een onderzoek bepaald gedrag uitlokt bij proefpersonen.
gedefinieerd door: Sanne Pennings, Lonneke Debets

Een vorm van bias die ervoor zorgt dat mensen meer belang hechten aan informatie die verwachtingen en overtuigingen bevestigt.
gedefinieerd door: Tamara De Beuf

Beslisregel die als doel heeft om consistent te zijn in opvatting en gedrag.
gedefinieerd door: Loes Janssen

De periode waarin informatie van het kortetermijngeheugen naar een permanente of langetermijngeheugen wordt overgebracht.
gedefinieerd door: Linda de Voogd

Stereotypen (of vooroordelen) die mensen hebben van anderen gebaseerd op wat en hoeveel er gegeten wordt.
gedefinieerd door: Roel Hermans

Een controlegroep is in onderzoek naar interventies een groep deelnemers die geen of een andere interventie dan de experimentele groep krijgt toegediend, en die voor de rest dezelfde kenmerken heeft als de experimentele groep. Het doel van een controlegroep is om het effect van de experimentele interventie te kunnen beoordelen door deze te vergelijken met de resultaten van de controlegroep.
gedefinieerd door: Tilia Linthout

Gedrag waarmee het gemeenschappelijk belang wordt gediend, veelal ten koste van het eigenbelang.
gedefinieerd door: Welmer Molenmaker

Met coping wordt de manier waarop iemand met problemen en stress omgaat bedoeld. Het betreft de omgang met alle soorten voortdurende stressoren, zoals werkloosheid, echtscheiding, pijn of oorlog.
gedefinieerd door: Caroline Schlinkert

De maat die gebruikt wordt om de grootte van de relatie tussen twee variabelen uit te drukken. De maat kan variëren van -1.0 tot +1.0.
gedefinieerd door: Tamara De Beuf

Correlationeel onderzoek is onderzoek waarbij men kijkt naar de samenhang tussen variabelen, waarbij een positieve correlatie betekent dat een hoge score op variabele X geassocieerd wordt met een hoge score op variabele Y.
gedefinieerd door: Veerle de Theije, Erik Bijleveld

een stresshormoon
gedefinieerd door: Brittany Evans, Kirstin Greaves-Lord, Ingmar Franken, Anja Huizink

extreme vorm van trek, verlangen naar meer.
gedefinieerd door: Edith Van Dyck

De productie van originele en (potentieel) bruikbare ideeën, oplossingen en inzichten (Amabile, 1983).
gedefinieerd door: Matthijs Baas

Een fenomeen in complexe systemen waarin een overgang tussen verschillende toestanden plaatsvindt; vlak voor een overgang herstelt een systeem veel langzamer van verstoringen dan normaal gesproken.
gedefinieerd door: Marieke M. J. W. van Rooij

Een polysymptomatische bijwerking van het gebruik van head-mounted displays in virtual reality, waaronder misselijkheid of hoofdpijn.
gedefinieerd door: Fabio Richlan

Informatie of unieke kennis van een bepaald misdrijf die alleen de dader van dat misdrijf kent.
gedefinieerd door: Linda Geven

Het (onterechte) gevoel dat anderen je constant bekijken en beoordelen.
gedefinieerd door: Renske van der Cruijsen

De neiging die mensen hebben om andere mensen als vatbaar te zien voor een bepaalde vorm van beïnvloeding, terwijl zij denken dat die beïnvloeding geen effect op henzelf heeft.
gedefinieerd door: Roel Hermans

boosheid omdat een ander wat aangedaan wordt  
gedefinieerd door: Janne van Dijk - van Doorn

Synoniem voor gevangenschap.
gedefinieerd door: Tilia Linthout

Schade ten gevolge van detentie. Deze schade omvat bijvoorbeeld moeilijkheden bij het vinden van een baan, evenals lichamelijke en/of mentale gezondheidsproblemen (e.g., trauma).
gedefinieerd door: Tilia Linthout

Het proces waarbij een experiment herhaald wordt op dezelfde manier als in het originele experiment om te toetsen of de bevindingen uit het originele experiment standhouden.
gedefinieerd door: Tamara De Beuf

De stelregel om terughoudend te zijn met het schaden van anderen, zelfs als de totale opbrengst hiervan groter is dan de toegebrachte schade.
gedefinieerd door: Welmer Molenmaker

neurotransmitter die ervoor zorgt dat we ons tevreden en beloond voelen.
gedefinieerd door: Edith Van Dyck

een verzamelnaam voor cognitieve theorieën die stellen datgedrag wordt bepaald door twee systemen: het impliciete, automatische system en het gecontroleerde, reflectieve system.
gedefinieerd door: Fania Dassen

onderzoeksmethode waarbij noch de deelnemers aan het onderzoek, noch de onderzoekers weten welke deelnemers welke behandeling (of placebo) krijgen.
gedefinieerd door: Edith Van Dyck

De mate waarin onderzoeksresultaten uit een onderzoek overeenkomen met de alledaagse praktijk. 
gedefinieerd door: Veerle de Theije, Erik Bijleveld

De hoeveel ruimte die nodig is voor de productie en afvalverwerking van alle voedsel-, energie- en andere levensbehoeften die een persoon per jaar consumeert
gedefinieerd door: Welmer Molenmaker

een cultuur waarvan wordt gedacht dat eer een grote rol speelt in het dagelijks leven.
gedefinieerd door: Yvette van Osch, Rob Ermers

Behandeling die zonder verwijzing toegankelijk is, zoals een huisarts, tandarts of psycholoog. Deze behandeling wordt in eerste instantie ingezet voordat er sprake is van een doorverwijzing naar tweede- of derdelijnszorg die meer specialistisch is.
gedefinieerd door: Kim van Oorsouw

boosheid omdat jou wat aangedaan wordt
gedefinieerd door: Janne van Dijk - van Doorn

Het verminderde vermogen om zich in een ander of diens standpunten of gevoel te verplaatsen.
gedefinieerd door: Renske van der Cruijsen

Een techniek om de hersenactiviteit te meten, waarmee verschillen tussen vroege en late processen in de hersenen nauwkeurig bekeken kunnen worden
gedefinieerd door: Annabel Nijhof

een manier om de elektrische activiteit in de hersenen te meten.
gedefinieerd door: Liesbeth Mann

Het vermogen om het opkomen van emoties te kunnen onderbreken of te kunnen veranderen.
gedefinieerd door: Kevin van Schie

De neiging om automatisch de emotie van een andere persoon over te nemen en te ervaren.
gedefinieerd door: Jasper de Groot

je kunnen inleven in een ander en bezorgd zijn om (het leed van) anderen.
gedefinieerd door: Janne van Dijk - van Doorn

psychofysiologische responsen op auditieve en/of visuele stimuli die als plezierig ervaren worden (veruitwendigd door bijvoorbeeld prikkels in het lichaam, kippenvel, wijdere pupillen, …).
gedefinieerd door: Edith Van Dyck

De proportie personen met een migratieachtergrond in een bepaalde context (bijvoorbeeld, een buurt of een stad).
gedefinieerd door: Jasper van Assche

Bewijsmateriaal van een verdachte (bv. vingerspoor) wordt aangeboden in een reeks met gelijkaardig bewijsmateriaal van personen waarvan men zeker weet dat ze niet betrokken waren bij de feiten.
gedefinieerd door: Tamara De Beuf

Gebaseerd op wetenschappelijk bewijs.
gedefinieerd door: Tilia Linthout

een verzamelnaam voor de hogere controlefuncties van de hersenen, nodig om doelgericht gedrag te vertonen.
gedefinieerd door: Fania Dassen

Een experimentele manipulatie is een verandering die een onderzoeker bewust aanbrengt in een experimentele situatie, om zo te onderzoeken hoe deze manipulatie de uitkomst van het onderzoek beïnvloedt.
gedefinieerd door: Hélène van Marcke

Behandelmethode waarbij traumatische herinnering(en) tot in detail worden opgehaald.
gedefinieerd door: Sanne Houben

Het proces van het uitdoven van een aangeleerde reactie.
gedefinieerd door: Linda de Voogd

Eye-tracking is een techniek om te onderzoeken waar mensen (of dieren) naar kijken. De eye-tracker detecteert de pupil van het individu en kan aan de hand daarvan o.a. bepalen waar naar gekeken wordt, hoe vaak er naar een bepaal item gekeken wordt en hoe groot iemands pupillen zijn.
gedefinieerd door: Mariska Kret

Een taak om Theory of Mind te meten, waarbij iemand een verkeerde overtuiging (false belief) over de locatie van een object heeft
gedefinieerd door: Annabel Nijhof

De Amerikaanse federale opsporingsdienst (Federal Bureau of Investigation).
gedefinieerd door: Tamara De Beuf

het baseren van keuzes op eerdere ervaringen om het resultaat te optimaliseren, ook ‘reinforcement learning’.
gedefinieerd door: Irene van de Vijver

Specifieke emoties bevatten specifieke informatie. Elke emotie kan dus verschillende effecten hebben.
gedefinieerd door: Gert-Jan Lelieveld

Een door alle mensen gedeeld vermogen tot zowel het produceren als waarnemen van één of meerdere moleculen die sociale informatie bevatten (zoals: angst). De reactie van de waarnemer kan zowel voornamelijk aangeboren als aangeleerd zijn.
gedefinieerd door: Jasper de Groot

is een chronisch pijnsyndroom bestaande uit pijn in bindweefsel en spieren.
gedefinieerd door: Jantine Boselie

dat zijn punten of objecten waarop mensen hun blik even laten rusten
gedefinieerd door: Charlotte Desmet, Martijn Teuchies, Sofie Boets

overtuiging dat eigenschappen, zoals intelligentie, onveranderbaar zijn.
gedefinieerd door: Mariëlle van Loenen, Eddie Brummelman

Het gemak waarmee mensen kunnen schakelen tussen concepten, strategieën en benaderingen. Flexibiliteit komt bij het verzinnen van ideeën en het oplossen van problemen tot uiting in het gebruik van meerdere invalshoeken om met een bepaald vraagstuk om te gaan. 
gedefinieerd door: Matthijs Baas

Een forensisch gedragskundige is een gedragskundige die (neuro)psychologisch onderzoek uitvoert, de uitkomsten ervan interpreteert en rapporteert. Dit doet de gedragskundige onder andere in opdracht van de rechtbank, over een verdachte in een strafzaak.
gedefinieerd door: Petra Habets

verzamelnaam voor een aantal gebieden aan de voorkant van de hersenen, achter het voorhoofd. Deze gebieden zijn betrokken bij doelgericht gedrag, het maken van (een reeks) keuzes met een bepaald doel voor ogen.
gedefinieerd door: Irene van de Vijver

Een techniek waarmee de hersenactiviteit kan worden gemeten door de zuurstoftoevoer naar actieve hersengebieden te registreren
gedefinieerd door: Annabel Nijhof

Het idee dat emoties informatie bevatten over de gevoelens en intenties van de zenders en dat dit consequenties heeft voor het gedrag en de gevoelens van de ontvangers. 
gedefinieerd door: Gert-Jan Lelieveld

Een techniek waarmee de hersenactiviteit kan worden gemeten door de zuurstoftoevoer naar actieve hersengebieden te registreren
gedefinieerd door: Annabel Nijhof

Een strategie waarbij het ophalen van een herinnering wordt vermeden door ergens anders aan te denken (bijv. een ander idee, gedachte of herinnering).
gedefinieerd door: Kevin van Schie

Zie: hechtingsangst en hechtingsvermijding.
gedefinieerd door: Daudi van Veen

Vergeten als gevolg van inhibitie.
gedefinieerd door: Kevin van Schie

de status quo in de Nederlandse samenleving waarin mannen als groep meer status hebben dan vrouwen
gedefinieerd door: Sanne Nauts, Daniel H.J. Wigboldus

De mate waarin mensen denken in wij-zij termen (in-group versus out-group).
gedefinieerd door: Jellie Sierksma

Bij groepsidentiteit gaat het om het gedeelte van identiteit dat is gebaseerd op het onderdeel zijn van bepaalde groepen. Zo identifi­ceert een roker met een sterke rokers groepsidentiteit zich sterk met andere rokers en ziet zichzelf als onderdeel van deze groep. Groepsidentiteit wordt ook wel ‘sociale identiteit’ genoemd.
gedefinieerd door: Eline Meijer

De overtuiging dat eigenschappen, zoals intelligentie, veranderd kunnen worden, bijvoorbeeld door hard te werken.
gedefinieerd door: Mariëlle van Loenen, Eddie Brummelman

Hechtingsangst refereert naar de angstige, onzekere gevoelens die mensen hebben met betrekking tot hechte relaties.
gedefinieerd door: Daudi van Veen

De combinatie van hoge of lage hechtingsangst en -vermijding. Zie ook: hechtingsangst en hechtingsvermijding.
gedefinieerd door: Daudi van Veen

Hechtingsvermijding refereert naar de neiging om hechte banden met anderen te vermijden.
gedefinieerd door: Daudi van Veen

Hedonistische high van wraak verwijst naar het ervaren van plezier en genot bij het stellen van negatief of wraakvol gedrag.
gedefinieerd door: Yannick Griep

Eigenschap van het menselijke brein waarbij sommige functies sterker afhangen van de ene hersenhelft ten opzichte van de andere. Bijvoorbeeld, taal wordt voornamelijk door de linker hersenhelft verwerkt, terwijl de rechter hersenhelft slechts een bescheiden bijdrage levert.
gedefinieerd door: Robin Gerrits

jongeren die meer kans hebben om een verslaving te ontwikkelen (op latere leeftijd)
gedefinieerd door: Brittany Evans, Kirstin Greaves-Lord, Ingmar Franken, Anja Huizink

Met respect voor de menselijke waarde.
gedefinieerd door: Tilia Linthout

hysterese is een fenomeen in complexe systemen waarin een overgang tussen verschillende toestanden plaatsvindt; het moment van deze overgang is afhankelijk is van de richting waarin de input verandert.
gedefinieerd door: Marieke M. J. W. van Rooij

De mate waarin iemand de eigen groep belangrijk vindt en waardeert.
gedefinieerd door: Jellie Sierksma

Een indirecte methode om vooroordelen te meten, gebaseerd op reactietijden. Er wordt hierbij gekeken hoe snel mensen zijn om negatieve versus positieve concepten te associëren met verschillende groepen. Hoe sneller mensen zijn in het combineren van negatieve concepten met een bepaalde groep, in vergelijking tot het combineren van positieve concepten met die groep, hoe sterker de vooroordelen.
gedefinieerd door: Annemarie Wennekers

Het proces waarbij mensen de indruk of mening die anderen van hen hebben willen beïnvloeden door gedrag te vertonen dat door de ander positief ervaren wordt.
gedefinieerd door: Roel Hermans

het kunnen onderdrukken van impulsen
gedefinieerd door: Reine van der Wal

Het vermogen om impulsen, oftewel automatische neigingen om bepaalde gedragingen te vertonen, te kunnen remmen.
gedefinieerd door: Tilia Linthout

neiging tot handelen vanuit plotselinge opwellingen en niet volgens weloverwogen planning.
gedefinieerd door: Fania Dassen

Een sociale categorie die overkoepelend is voor meerdere sociale subcategorieën.
gedefinieerd door: Elze Ufkes

Hofstede en Bond (1984) onderscheiden dimensies waarop culturen kunnen verschillen, waaronder individualisme/collectivisme. Mensen in individualistische culturen zien zichzelf als unieke personen en zijn meer gericht op het nastreven van persoonlijke doelen dan collectivistische culturen (vaker een private zelf).
gedefinieerd door: Marleen Onwezen, Jos Bartels, Gerrit Antonides

Van oudsher zien cognitieve psychologen de mens als een verwerker van informatie. Net als bij een computer wordt informatie die het system binnenkomt systematisch bewerkt waarnaar er output wordt gegenereerd
gedefinieerd door: Marieke M. J. W. van Rooij

Impliciete of informele verplichtingen verwijzen naar de niet-tastbare aspecten, zoals waardering en ontwikkelingsmogelijkheden, die een werknemer en werkgever kunnen uitwisselen als onderdeel van een psychologisch contract.
gedefinieerd door: Yannick Griep

Een sociale groep waar de persoon zich mee identificeert en zichzelf als lid van de groep beschouwt.
gedefinieerd door: Marieke Vermue

(remming of onderdrukking): Een executieve functie die ons in staat stelt (dominante) acties of gedachten te stoppen wanneer zij opkomen.
gedefinieerd door: Kevin van Schie

De vaardigheid om goed in te kunnen schatten hoe anderen zich voelen in een bepaalde situatie.
gedefinieerd door: Monique Pollmann

Media en technologie die het mogelijk maken dat zender en ontvanger interactief met elkaar kunnen communiceren. 
gedefinieerd door: Reint Jan Renes, Baukje Stinesen

Interacties tussen individuen van verschillende sociale groepen waarbij de personen zich bewust zijn van de groep waartoe de andere persoon behoort. Bijvoorbeeld vriendschappen, collegiale contacten of contact tussen buren van verschillende sociale groepen.
gedefinieerd door: Marieke Vermue

Geïnternaliseerde verwachtingen over hoe anderen met ons zullen omgaan.
gedefinieerd door: Daudi van Veen

De effecten van emoties op (het gedrag van) anderen. 
gedefinieerd door: Gert-Jan Lelieveld

Doelbewust ingrijpen om een verandering te realiseren. 
gedefinieerd door: Reint Jan Renes, Baukje Stinesen

de manier waarop mensen intuïtief—automatisch, zonder rationele overwegingen—geneigd zijn te complimenteren.
gedefinieerd door: Mariëlle van Loenen, Eddie Brummelman

Een onvrijwillige, zich herhalende gedachte of herinnering met een ongewenste of negatieve inhoud.
gedefinieerd door: Kevin van Schie

Een stof die wordt gebruikt als middel tegen pijn en als narcosemiddel bij operaties, zowel bij mens als dier. Momenteel wordt er onderzoek gedaan naar de werking van ketamine op depressieve klachten.
gedefinieerd door: Kim van Oorsouw

Een interventiestudie waarin de onderzoekspopulatie op aselecte wijze wordt verdeeld in een interventiegroep (experimentele groep) en een controlegroep.
gedefinieerd door: Kim van Oorsouw

type suiker dat in melk en in melkproducten voorkomt.
gedefinieerd door: Edith Van Dyck

Een vingerspoor dat met het blote oog niet zichtbaar is, maar zichtbaar gemaakt wordt door middel van bepaalde chemische stoffen. Het vingerspoor dat verschijnt, wordt vervolgens gebruikt als bewijsmateriaal.
gedefinieerd door: Tamara De Beuf

Het vermogen van jongeren om op een bij de leeftijd passende manier te handelen, te denken en te voelen.
gedefinieerd door: Odilia M. Laceulle

tussenproduct in de aanmaak van dopamine in planten en dieren dat vaak gebruikt wordt om de hoeveelheid dopamine in de hersenen te verhogen.
gedefinieerd door: Edith Van Dyck

De afkorting LHBTIQ staat voor Lesbiennes, Homoseksuelen, Biseksuelen, Transgenders, Intersekse, & Queer. De + geeft aan dat er nog veel meer mensen behoren tot deze groep, zoals bijvoorbeeld mensen die zich identificeren als non-binair.
gedefinieerd door: Florien Cramwinckel

systemen die de lichamelijk stressrespons reguleren, bijvoorbeeld de hartslag, bloeddruk en afgifte van stresshormonen
gedefinieerd door: Brittany Evans, Kirstin Greaves-Lord, Ingmar Franken, Anja Huizink

een systeem of relatie is lineair als de input evenredig is aan de output . Met andere woorden, een kleine verandering in de input veroorzaakt een kleine verandering in de output, een grote verandering in de input resulteert in een grote verandering in de output.
gedefinieerd door: Marieke M. J. W. van Rooij

noodprotocol met als voornaamste doel het beletten dat mensen (of informatie) een bepaald gebied verlaten.
gedefinieerd door: Edith Van Dyck

(Lysergic acid diethylamide): een psychedelische stof die als postzegel of druppel wordt ingenomen en doorgaans 16-24 uur werkzaam is.
gedefinieerd door: Kim van Oorsouw

een scan van de hersenen die wordt gemaakt met behulp van magnetische velden. Afhankelijk van de instellingen van de scan kunnen de activiteit of verschillende aspecten van de structuur van de hersenen (of andere lichaamsdelen) in beeld worden gebracht.
gedefinieerd door: Irene van de Vijver

(3,4-Methyl​enedioxy​methamphetamine): een psychedelische stof en het werkzame bestanddeel in XTC-pillen.
gedefinieerd door: Kim van Oorsouw

ouder worden zonder aandoeningen die direct van invloed zijn op de werking van de hersenen, zoals dementie of een herseninfarct.
gedefinieerd door: Irene van de Vijver

Een vorm van integriteit die de cognities, de gedachten van een individu beschermen tegen invloeden van buitenaf, bijvoorbeeld als nieuwe technologie het mogelijk maakt cognities en gedachten te veranderen.
gedefinieerd door: Petra Habets

Een vorm van privacy, waarin de cognities en gedachten van een persoon worden beschermd, zodat de buitenwereld daar geen weet van heeft, inbreuk op maakt, of invloed op heeft.
gedefinieerd door: Petra Habets

Een analysetechniek waarbij de resultaten van een groot aantal onderzoeken samen worden gevoegd om overkoepelende effecten te analyseren. Resultaten van meta-analyses kunnen consistente effecten laten zien in een verzameling van onderzoek op een specifiek onderwerp.
gedefinieerd door: Marieke Vermue

Dit zijn vluchtige, ongecontroleerde emoties die in onze gelaatsuitdrukking doorsijpelen en zo onze ware gevoelens prijsgeven.
gedefinieerd door: Glynis Bogaard

het gebruik van middelen zoals alcohol, cigaretten, wiet of andere drugs
gedefinieerd door: Brittany Evans, Kirstin Greaves-Lord, Ingmar Franken, Anja Huizink

Een mentale toestand waarin je de aandacht richt op het huidige moment en daarbij je gevoelens, gedachten en lichamelijke sensaties gewaar wordt.
gedefinieerd door: Kim van Oorsouw

De combinatie van virtuele en echte (fysieke) omgevingen.
gedefinieerd door: Fabio Richlan

Stelt dat motivatie en gelegenheid bepalen of sociaal gedrag wordt aangestuurd door bewuste dan wel onbewuste processen. Wanneer de motivatie en de gelegenheid om gedrag bij te sturen sterk zijn, zal gedrag bepaald worden door bewuste processen. Wanneer de motivatie en/of gelegenheid om gedrag bij te sturen laag zijn, zullen onbewuste meningen gedrag aansturen.
gedefinieerd door: Tessa Lansu

Leerprincipe gebaseerd op imitatie. Na observatie van het  gedrag van anderen hebben mensen de neiging om het geobserveerde gedrag over te nemen of te kopiëren.
gedefinieerd door: Roel Hermans

het ‘juiste’ doen, een ‘goed’ persoon zijn
gedefinieerd door: Yvette van Osch, Rob Ermers

Met betrekking tot beweging. Bijvoorbeeld, het motorisch hersensysteem zijn die onderdelen van het brein die de spieren aansturen en er dus voor zorgen dat we kunnen bewegen.
gedefinieerd door: Robin Gerrits

Magnetic resonance imaging (MRI) is een medische beeldvormingstechniek die wordt gebruikt voor het in kaart brengen van het lichaam en kan ook gebruikt worden om hersenactiviteit in kaart te brengen.
gedefinieerd door: Linda de Voogd

een system is multistabiel als voor dezelfde input verschillende outputs of toestanden mogelijk zijn
gedefinieerd door: Marieke M. J. W. van Rooij

het terugverlangen naar ervaringen of objecten uit het gedeelde verleden van de eigen nationale groep
gedefinieerd door: Anouk Smeekes

Negatief en wraakzuchtig gedrag, ook wel contraproductief werkgedrag genoemd, is elk opzettelijk gedrag van een werknemer dat door de werkgever gezien wordt als storend, schadelijk, en indruisend tegen de belangen van de organisatie.
gedefinieerd door: Yannick Griep

chemische stof die signalen tussen zenuwcellen onderling, of tussen zenuwcellen en andere celtypes, overbrengt.
gedefinieerd door: Edith Van Dyck

Nationaal Instituut Budgetvoorlichting. Het Nibud is onafhankelijk en doet onderzoek naar en geeft voorlichting over geldzaken zoals sparen, rondkomen, en lenen. Voor meer informatie, zie www.nibud.nl.
gedefinieerd door: Job Krijnen

Handelingen waarbij aandacht noodzakelijk is, zoals reageren op prikkels of gebeurtenissen uit de omgeving zoals overig verkeer.
gedefinieerd door: Charlotte Desmet, Martijn Teuchies, Sofie Boets

doordat een complex systeem vaak niet-lineair is, kunnen er grote veranderingen plaatsvinden in de toestand van een systeem als gevolg van slechts een kleine verandering in de input.
gedefinieerd door: Marieke M. J. W. van Rooij

Negatieve veranderingen die ontstaan door neurobiologische en psychologische mechanismen van, bijvoorbeeld, verwachtingen en/of angst. Deze mechanismes kunnen worden gevormd door verbale instructies, non-verbale en/of situationele signalen die vooraf opgestelde negatieve verwachtingen beïnvloeden.
gedefinieerd door: Sanne Houben

Gedrag waarmee het gemeenschappelijk belang wordt geschaad, veelal ten gunste van het eigenbelang.
gedefinieerd door: Welmer Molenmaker

De term non-verbale signalen verwijst naar alle signalen die we aan een persoon kunnen zien, dus gedrag. Denk hierbij aan wegkijken. 
gedefinieerd door: Glynis Bogaard

Ongeschreven regels over hoe mensen zich moeten gedragen. 
gedefinieerd door: Reint Jan Renes, Baukje Stinesen

een sentimenteel verlangen naar een rooskleurig verleden dat niet meer bestaat of zelfs nooit heeft bestaan.
gedefinieerd door: Anouk Smeekes

een omgeving die ongezonde eet- en leefpatronen bevordert en daardoor bijdraagt aan het ontstaan van overgewicht.
gedefinieerd door: Fania Dassen

Een psychologische stoornis gekenmerkt door dwanggedachten (obsessies) en/of dwanghandelingen (compulsies) die men eigenlijk niet wil hebben, maar die zich toch herhalen.gedefinieerd door:
gedefinieerd door: Kevin van Schie

(Engels: inattentional blindness) Dit fenomeen werd beschreven door Mack en Rock (1998) en houdt in dat mensen hun blik over een (volledig zichtbaar) object laten gaan in hun omgeving zonder het bewust op te merken. Vaak gaat het hierbij om onverwachte objecten.
gedefinieerd door: Charlotte Desmet, Martijn Teuchies, Sofie Boets

Het vermoeden van onschuld (In het Latijn: praesumptio innocentiae) bepaalt dat een verdachte onschuldig geacht moet worden tot het tegendeel bewezen is. In artikel 6, lid 2 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens staat hierover: ‘Een ieder tegen wie een vervolging is ingesteld, wordt voor onschuldig gehouden totdat zijn schuld in rechte is komen vast te staan.’
gedefinieerd door: Linda Geven

Verklaring waarin een beschuldiging expliciet als onwaar wordt bestempeld (Kim et al., 2004).
gedefinieerd door: Chris Reinders Folmer

is een persoonlijkheidskenmerk waarbij een persoon de neiging heeft om te verwachten dat de toekomst positief uitpakt.
gedefinieerd door: Jantine Boselie

Een sociale groep waar de persoon zich niet mee identificeert en zichzelf niet als lid van de groep beschouwt.
gedefinieerd door: Marieke Vermue

Communicatie van de overheid naar de burger met als belangrijkste doel te informeren over (en betekenis verlenen aan) overheidsbeleid. 
gedefinieerd door: Reint Jan Renes, Baukje Stinesen

Een epidemie op wereldwijde schaal.
gedefinieerd door: Laura Sels

de zorgverlener neemt de volledige verantwoordelijkheid voor de zorg en behandeling die de patiënt ontvangt, vanuit de aanname dat de zorgverlener weet wat het beste is voor de patiënt. Communicatie is vooral gericht op het vanuit de rol van medische autoriteit geruststellen van de patiënt. De patiënt krijgt geen inspraak en weinig informatie, waarbij er ook nauwelijks ruimte is voor de wensen en waarden van de patiënt
gedefinieerd door: Bob Mulder, Milou van Belzen

de wensen en verwachtingen van de patiënt (en zijn naasten) zijn leidend voor de dagelijkse interactie met de zorgverlener. De patiënt wordt gezien als expert in zijn of haar eigen leven en vanuit die positie actief betrokken als medebehandelaar. Keuzes voor zorg en behandeling worden gezamenlijk gemaakt
gedefinieerd door: Bob Mulder, Milou van Belzen

Sinds 2008 ligt in de Nederlandse Pensioenwet vastgelegd dat elke Nederlandse pensioenuitvoerder een jaarlijks overzicht verstrekt aan de pensioendeelnemers. Het doel van dit jaarlijkse Uniform Pensioenoverzicht (UPO) is om de werknemer meer inzicht te bieden in het opgebouwde pensioen bij de huidige werkgever. Ook ontvangen deelnemers eens in de vijf jaar een overzicht van pensioen opgebouwd bij vorig werkgevers.
gedefinieerd door: Job Krijnen

Onder pensioenvoorbereiding verstaan wij onder andere het verkrijgen van inzicht in de eigen pensioenwensen en pensioensituatie, het verzamelen van informatie over eventuele stappen die ondernomen kunnen worden en, indien nodig, het nemen van financiële beslissingen.
gedefinieerd door: Job Krijnen

Perceptie verwijst naar hoe iemand iets ervaart, beleeft, en beoordeelt. In dit artikel verwijst het naar hoe de werknemer de uitwisselingsrelatie met zijn/haar werkgever beoordeelt.
gedefinieerd door: Yannick Griep

De mate waarin iemand grondig en geconcentreerd doorzet op een taak. Persistentie komt vooral tot uiting in de productie van veel ideeën binnen een beperkt aantal categorieën en domeinen en in een langere besteding aan de taak. 
gedefinieerd door: Matthijs Baas

Personen met autisme met normale of bovengemiddelde intelligentie-scores
gedefinieerd door: Annabel Nijhof

Het proces waarin iemand met psychische klachten of aandoeningen een betekenisvol en bevredigend leven opbouwt, ondanks de uitdagingen die de aandoening met zich meebrengt.
gedefinieerd door: Odilia M. Laceulle

Het gevoel extreem uniek te zijn, voortkomend uit het in gedachten uitvergroten van verschillen tussen zelf en anderen waardoor het lijkt alsof er maar weinig overlap is.
gedefinieerd door: Renske van der Cruijsen

het onderdeel van iemands zelfconcept dat gebaseerdis op zijn/haar unieke individuele kenmerken.
gedefinieerd door: Anouk Smeekes

het terugverlangen naar dingen uit het unieke individuele verleden.
gedefinieerd door: Anouk Smeekes

de karakteristieke manier waarop een persoon denkt, voelt en gedraagt.
gedefinieerd door: Jantine Boselie

medicijn of behandeling zonder direct medisch effect / werkzame bestanddelen
gedefinieerd door: Edith Van Dyck

een cellencomplex van de politie waar (voornamelijk) mensen verblijven die door de politie zijn aangehouden (gearresteerd) in verband met een lopend opsporingsonderzoek. Zij moeten bijvoorbeeld door de politie worden verhoord.
gedefinieerd door: Koen Geijsen

Cool, centraal en invloedrijk zijn in de klas
gedefinieerd door: Tessa Lansu

Positieve psychologie is een stroming binnen de psychologie waarbij de aandacht wordt gericht op het versterken van positieve eigenschappen van de mens en optimaal functioneren.
gedefinieerd door: Jantine Boselie

techniek waarbij licht radioactieve glucose (suiker) wordt ingespoten en daarna met een scanner een computerbeeld wordt gemaakt van de plaatsen in het lichaam waar deze stof zich bevindt. Kan bijvoorbeeld gebruikt worden om na te gaan welke hersendelen al dan niet actief zijn.
gedefinieerd door: Edith Van Dyck

Na een traumatische gebeurtenis (denk aan levensbedreiging, ernstig lichamelijk letsel of een bedreiging van de fysieke integriteit) zijn nachtmerries of flashbacks niet ongebruikelijk, evenals verhoogde spanning en onrust, en de neiging om herinneringen aan de gebeurtenis te vermijden. Vaak gaat dit vanzelf over. Bij een deel van de mensen houden de symptomen echter voor langere tijd aan. Dan spreken we van een psychische aandoening: posttraumatische stressstoornis.
gedefinieerd door: Arne Leer

Parapluterm voor verschillende vaardigheden waarbij rekening moet worden gehouden met de buitentalige context waarin een taaluiting wordt gemaakt. Enkele voorbeelden zijn: figuurlijk taalgebruik, humor of sarcasme begrijpen, de onderliggende bedoeling van een spreker snappen, cultuurgebonden gespreksregels toepassen (vb.: wie spreekt er eerst?), etc.
gedefinieerd door: Robin Gerrits

Het vooraf vastleggen van onderzoeksvraag, hypothesen, onderzoeksvariabelen, procedure, aantal deelnemers, methode van dataverzameling, gebruik van statistische toetsen, en welke conclusies getrokken worden bij welke resultaten.
gedefinieerd door: Sanne Houben

Het officieel vastleggen van de onderzoeksvraag en onderzoeksmethode nog voor het onderzoek gestart wordt.
gedefinieerd door: Tamara De Beuf

spannende dingen willen doen, zoals regels overtreden, naar wilde feesten of middelengebruiken
gedefinieerd door: Brittany Evans, Kirstin Greaves-Lord, Ingmar Franken, Anja Huizink

Een psychologische theorie over motivatie, waarin identiteit een belangrijke rol speelt.
gedefinieerd door: Eline Meijer

Volgens het principe van co-constructieworden herinneringen tijdens gesprekken door de spreker en zijn sociale omgeving beïnvloed
gedefinieerd door: Joanne Rechdan

Mensen met een private zelf zien zichzelf als een uniek persoon met individuele doelen, eigenschappen, vaardigheden en voorkeuren, onafhankelijk van anderen (Markus & Kitayama, 1991)
gedefinieerd door: Marleen Onwezen, Jos Bartels, Gerrit Antonides

gedrag dat zich richt op het welzijn van anderen (zoals helpen, delen, of steunen)
gedefinieerd door: Janne van Dijk - van Doorn, Reine van der Wal

Een psychedelische stof die voorkomt in magic mushrooms (paddo’s) en magic truffels.
gedefinieerd door: Kim van Oorsouw

Drugs waardoor iemand de wereld anders ziet en meemaakt. Het besef van tijd en ruimte kan veranderen. Zo’n ervaring noemen mensen een trip. Daarom worden psychedelica ook vaak tripmiddelen (of hallucinogenen) genoemd.
gedefinieerd door: Kim van Oorsouw

een normale cognitieve, sociale en emotionele toestand van een persoon (Volksgezondheidenzorg, 2019).
gedefinieerd door: Koen Geijsen

Overkoepelende term voor een combinatie van symptomen die samengaan met er last van hebben (lijdenslast) en (sociaal maatschappelijk) disfunctioneren.
gedefinieerd door: Odilia M. Laceulle

problemen omtrent gevoelens en/of gedachten.
gedefinieerd door: Jantine Boselie

Een psychologisch contract beschrijft de manier waarop werknemers hun arbeidsrelatie met hun werkgever beleven. Dankzij het psychologisch contract weten werkgever en werknemer wat ze aan elkaar hebben en wat bijvoorbeeld wel en niet gebruikelijk is om uit te wisselen zoals “loon in ruil voor arbeid” en “een compliment in ruil voor een goede prestatie”. Het gaat dus om het ruilrelatie waarin je expliciete verwachtingen zoals salaris en baanzekerheid, maar ook om impliciete of informele verwachtingen als waardering en ontwikkelingsmogelijkheden met elkaar ruilt.
gedefinieerd door: Yannick Griep

Verschillende manieren waarop de geest (i.e., ‘mind’) van individuen functioneert. Dit omvat hun gedachten, emoties en gedrag.
gedefinieerd door: Odilia M. Laceulle

Er is sprake van een psychologische contractbreuk wanneer een werknemer veronderstelt of ervaart dat zijn/haar werkgever faalt om één of meerdere verplichtingen na te komen; bijvoorbeeld wanneer een werknemer ervaart dat zijn/haar werkgever hem/haar geen promotie aanbiedt hoewel de werknemer veronderstelde dat dit een onderdeel vormde van zijn/haar psychologische contract.
gedefinieerd door: Yannick Griep

is een combinatie van psychische en sociale problemen.
gedefinieerd door: Jantine Boselie

Gespreksbehandelmethode voor psychische stoornissen en problemen.
gedefinieerd door: Sanne Houben

De vertekening die ontstaat als bij wetenschappelijk onderzoek de positieve resultaten wel, maar de negatieve of onduidelijke resultaten niet gepubliceerd worden.
gedefinieerd door: Tamara De Beuf

Een interventiestudie waarin de onderzoekspopulatie op aselecte wijze wordt verdeeld in een interventiegroep (experimentele groep) en een controlegroep.
gedefinieerd door: Sanne Houben

Een situatie waarin voor leden van verschillende groepen een overkoepelende identiteit wordt gecreëerd of naar de voorgrond wordt gehaald.
gedefinieerd door: Elze Ufkes

De voorkeur voor sterke leiders, autoritaire agressie jegens non-conforme personen en steun voor tradities.
gedefinieerd door: Daudi van Veen

Betekent letterlijk ‘herhaling’ en wordt in het strafrecht gebruikt wanneer personen die ooit voor een misdrijf zijn veroordeeld, opnieuw een misdrijf begaan.
gedefinieerd door: Kasia Uzieblo

Iemand die opnieuw strafbaar gedrag vertoont na eerdere veroordeling.
gedefinieerd door: Tilia Linthout

Een emotie roept dezelfde emotie op bij anderen. 
gedefinieerd door: Gert-Jan Lelieveld

Een procesmatig gebeuren, dat er moet (kan) toe leiden dat de gedetineerde door de kansen die hem door en tijdens de detentie (moeten) geboden worden, in de gelegenheid wordt gesteld om zowel ten aanzien van zichzelf (zelfherstel) als ten aanzien van de slachtoffers en de samenleving in zekere zin afscheid te nemen van het verleden en de toekomst als een positief tijdsperspectief te zien waarin hij zichzelf en waarin de anderen hem kunnen beschouwen als iemand waarvoor de detentietijd als vorm van schuldvereffening kan worden aangerekend, als een niet te veronachtzamen bijdrage tot zijn herstel in eer en rechten (art. 9, § 2, Basiswet 2005).
gedefinieerd door: Tilia Linthout

het baseren van keuzes op eerdere ervaringen om het resultaat te optimaliseren, ook ‘feedback leren’.
gedefinieerd door: Irene van de Vijver

het bewust proberen om voedselinname te beperken om gewichtstoename te voorkomen of om gewicht te verliezen.
gedefinieerd door: Fania Dassen

Tijdens een gesprek zijn mensen selectief in de informatie die ze over hun herinneringen delen. De details die we anderen vertellen herinneren we ons beter, terwijl de details die we in ons verhaal achterwege laten langzaam afzwakken en verdwijnen
gedefinieerd door: Joanne Rechdan

Verwijst in de forensische/justitiële context naar factoren die de kans op geweld en/of crimineel gedrag vergroten.
gedefinieerd door: Kasia Uzieblo

antipsychoticum dat de vrijgave van dopamine blokkeert. Het middel wordt vaak gebruikt om onder meer schizofrenie, manische episodes en ernstige depressies te behandelen.
gedefinieerd door: Edith Van Dyck

Het herhaaldelijk langdurig denken over (of herkauwen van) je gevoelens en problemen.
gedefinieerd door: Kevin van Schie

‘sprongetjes’ die de ogen maken tussen twee fixaties
gedefinieerd door: Charlotte Desmet, Martijn Teuchies, Sofie Boets

Opvallendheid of levendigheid van een object of concept in een specifieke situatie.
gedefinieerd door: Elze Ufkes

·      
Schema‘s zijn algemeen georganiseerde structuren die je helpen om iets te onthouden en later herinneringen op te halen
gedefinieerd door: Joanne Rechdan

een spel met een ander primair doel dan puur vermaak.
gedefinieerd door: Fania Dassen

Theorie die verschillen tussen mannen en vrouwen verklaart op het gebied van seksuele voorkeuren. 
gedefinieerd door: Sanne Pennings, Lonneke Debets

problemen die mensen ervaren met inslapen en doorslapen, met als gevolg een slecht functioneren overdag (NHG, 2019).
gedefinieerd door: Koen Geijsen

Het proces waarbij iemand weer volwaardig deelneemt aan de samenleving en een betekenisvolle rol vervult op sociaal en maatschappelijk vlak.
gedefinieerd door: Odilia M. Laceulle

Een proces waarbij gedachten, gevoelens en gedrag van een individu beïnvloed worden door de sociale omgeving.
gedefinieerd door: Yvette van Osch, Rob Ermers

Een proces waarbij gedachten, gevoelens en gedrag van een individu beïnvloed worden door de sociale omgeving.
gedefinieerd door: Jasper van Assche

Het overbrengen van een herinnenering van de een op de andere persoon tijdens een gesprek
gedefinieerd door: Joanne Rechdan

Een verandering in onze gedachten, emoties of gedrag als reactie op intentionele, dan wel niet intentionele acties van andere mensen in onze omgeving Vuistregel: een simpele beslisregel, bijvoorbeeld: ‘als een product duur is, zal het wel goed van kwaliteit zijn’. 
gedefinieerd door: Loes Janssen

onderlinge (formele en informele) banden tussen individuen, groepen en/of samenlevingen.
gedefinieerd door: Edith Van Dyck

Situaties waarin een conflict is tussen het gemeenschappelijk belang en het eigenbelang
gedefinieerd door: Welmer Molenmaker

Situaties waarin  een conflict is tussen het eigenbelang en het collectieve belang.
gedefinieerd door: Erik W. de Kwaadsteniet

De voorkeur voor sociale hiërarchie en ongelijkheid tussen groepen.
gedefinieerd door: Daudi van Veen

De neiging die mensen hebben om ander gedrag te vertonen in de aanwezigheid van anderen in vergelijking met wanneer zij alleen zijn.
gedefinieerd door: Roel Hermans

Het onderdeel van iemands zelfconcept dat gebaseerd is op de sociale categorieën waar iemand bij hoort.
gedefinieerd door: Elze Ufkes

het onderdeel van iemands zelfconcept dat gebaseerd is op de groepen waar hij/zij toe behoort.
gedefinieerd door: Anouk Smeekes

Een psychologische theorie die beschrijft welke rol groepen spelen in identiteit en gedrag.
gedefinieerd door: Eline Meijer

Bij de sociale labeltechniek krijgen mensen informatie over hun persoonlijkheid of waardes te horen met behulp van een statement (het sociale label) om zo gedrag uit te lokken dat consistent is met dit label.  
gedefinieerd door: Marijn Meijers

Ongeschreven regels over hoe mensen zich moeten gedragen. 
gedefinieerd door: Reint Jan Renes, Baukje Stinesen

problemen met andere mensen en/of instanties.
gedefinieerd door: Jantine Boselie

het aanzien dat een kind verwerft en met zich meedraagt in de groep
gedefinieerd door: Reine van der Wal

het buitensluiten van een groepslid door bijvoorbeeld het negeren, pesten, of het verbannen van deze persoon.
gedefinieerd door: Yvette van Osch, Rob Ermers

Jezelf, je eigenschappen en vaardigheden, vergelijken met die van anderen.
gedefinieerd door: Renske van der Cruijsen

Mensen met een sociale zelf zien zichzelf als een onderdeel van grotere sociale groepen (bijvoorbeeld vrienden, familie, buurt of een sportteam) en hebben gezamenlijke doelen en voorkeuren (Markus & Kitayama, 1991).
gedefinieerd door: Marleen Onwezen, Jos Bartels, Gerrit Antonides

Persoonlijke eigenschap die iemands voorkeur weergeeft voor een bepaalde verdeling van opbrengsten tussen zichzelf en anderen. Hierbij worden meestal 2 groepen onderscheiden: personen die een voorkeur hebben om zoveel mogelijk opbrengsten voor zichzelf te houden of altijd meer willen dan anderen, worden  “proself” genoemd; personen die een voorkeur hebben om opbrengsten gelijk te verdelen of de groepsopbrengst willen maximaliseren, worden  “prosocial” genoemd.
gedefinieerd door: Erik W. de Kwaadsteniet

Het vermogen van een persoon om de bron van de informatie die hij zich herinnert te identificeren
gedefinieerd door: Joanne Rechdan

Spiegelen is een vorm van non-verbale communicatie of lichaamstaal, die soms bewust, maar heel vaak onbewust gebeurt. Het spiegelen van gezichtsexpressies is de meest bekende vorm en is moeilijk te onderdrukken.
gedefinieerd door: Mariska Kret

(Kortweg 'significant'): het gevonden effect is niet ontstaan door toeval, we kunnen voor meer dan 95% zeker zijn dat het effect echt is.
gedefinieerd door: Tamara De Beuf

theorie die stelt dat atypische mannen en vrouwen afgestraft worden omdat hun gedrag de gender-status-quo in gevaar brengt
gedefinieerd door: Sanne Nauts, Daniel H.J. Wigboldus

Wanneer mensen hun gedraging op elkaar afstemmen zonder daarover te communiceren.
gedefinieerd door: Erik W. de Kwaadsteniet

Een lichamelijke reactie op een externe dreiging of stressor. De stressreactie begint direct bij het waarnemen van de dreiging, maar sommige aspecten van de lichamelijke veranderingen als reactie op de dreiging kunnen nog uren later worden waargenomen.
gedefinieerd door: Linda de Voogd

groep structuren diep in de hersenen. Deze gebieden signaleren onder andere in hoeverre de daadwerkelijke gevolgen van een keuze prettiger of minder prettig uitvallen dan je van tevoren verwachtte.
gedefinieerd door: Irene van de Vijver

met betrekking tot onderling contact tussen zenuwcellen.
gedefinieerd door: Edith Van Dyck

Jezelf, je eigenschappen en vaardigheden, vergelijken met je eigen eigenschappen en vaardigheden in het verleden.
gedefinieerd door: Renske van der Cruijsen

Een hersengebied waarvan de activatie gelinkt is aan mentaliseren
gedefinieerd door: Annabel Nijhof

Het vermogen om je te verplaatsen in de mentale toestand (emoties, overtuigingen, bedoelingen) van een ander
gedefinieerd door: Annabel Nijhof

De relatie tussen de patiënt en de therapeut, bijvoorbeeld de mate van overeenstemming tussen patiënt en therapeut over therapeutische doelen, taken, en de kwaliteit van de persoonlijke band.
gedefinieerd door: Sanne Houben

Stelselmatige observatie waarbij thuisspelende teams in sportcompetities meer dan 50% van de gespeelde wedstrijden winnen bij een uitgebalanceerd uit- en thuisschema.
gedefinieerd door: Edda van Meurs

Toewijzing aan groepen door middel van toeval.
gedefinieerd door: Sanne Houben

mechanisme dat een proces in gang zet.
gedefinieerd door: Edith Van Dyck

bij type II diabetes reageert het hormoon niet meer goed op insuline,  het hormoon dat de bloedsuikerspiegel regelt. De behandeling van dit type diabetes gebeurt door middel van veel bewegen, gezond eten en soms met medicijnen. Type II diabetes wordt doorgaans in de huisartspraktijk behandeld
gedefinieerd door: Bob Mulder, Milou van Belzen

Reactie die schuld buiten de dader legt of diens rol nuanceert
gedefinieerd door: Chris Reinders Folmer

Of een emotie als positief of negatief wordt ervaren. 
gedefinieerd door: Gert-Jan Lelieveld

Het vermogen van mensen om zich te herstellen van stress en tegenslag.
gedefinieerd door: Jantine Boselie

De term verbale signalen verwijst naar alle inhoudelijke en taalkundige kenmerken van een verklaring. Bijvoorbeeld hoe gedetailleerd een verklaring is. 
gedefinieerd door: Glynis Bogaard

Verbroken belofte verwijst in dit geval naar de perceptie van een werknemer dat een expliciete verwachting, zoals salaris en baanzekerheid, niet is nagekomen door zijn/haar werkgever.
gedefinieerd door: Yannick Griep

Iemand die door de politie en justitie ervan wordt verdacht een strafbaar feit te hebben begaan.
gedefinieerd door: Koen Geijsen

iemand die door de politie en justitie ervan wordt verdacht een strafbaar feit te hebben begaan.
gedefinieerd door: Koen Geijsen

In vergelijkend onderzoek wordt gedrag van verschillende groepen met elkaar vergeleken. De term wordt veel gebruikt bij vergelijkingen tussen mensen en dieren. Bijvoorbeeld, synchroniseren mensen hun pupillen beter met soortgenoten dan dat chimpansees dat doen?
gedefinieerd door: Mariska Kret

de mate waarin negatieve gevoelens, gedachten en gedragingen ten opzichte van de dader in sterke mate of geheel omgezet zijn in positieve gevoelens, gedachten en gedragingen
gedefinieerd door: Reine van der Wal

De mate waarin negatieve gevoelens, gedachten en gedragingen ten opzichte van de dader in sterke mate of geheel zijn losgelaten
gedefinieerd door: Chris Reinders Folmer

Bericht waarin een dader zijn of haar fout erkent en er spijt voor betuigt (Lazare, 2004; Tavuchis, 1991)
gedefinieerd door: Chris Reinders Folmer

een stoornis in het gebruik van middelen, oftewel middelenmisbruik of middelenafhankelijkheid
gedefinieerd door: Brittany Evans, Kirstin Greaves-Lord, Ingmar Franken, Anja Huizink

Toestand waarin men positieve verwachtingen heeft over een ander, daarom bereid is zich kwetsbaar op te stellen tegenover hem/haar (Rousseau et al., 1998)
gedefinieerd door: Chris Reinders Folmer

Het maken van keuzes of het uitvoeren van gedrag na al eerder keuzes gemaakt te hebben. 
gedefinieerd door: Marijn Meijers

Verzoekemoties communiceren afhankelijkheid en een behoefte om geholpen te worden. 
gedefinieerd door: Gert-Jan Lelieveld

Verzoeningsemoties uiten mensen wanneer ze het idee hebben dat ze iets fouts hebben gedaan. 
gedefinieerd door: Gert-Jan Lelieveld

Negatieve evaluaties, attitudes en gevoelens van een persoon ten opzichte van mensen van andere groepen. 
gedefinieerd door: Annemarie Wennekers

Negatieve evaluaties, attitudes en gevoelens van een persoon ten opzichte van mensen van andere groepen.
gedefinieerd door: Jasper van Assche

Negatieve gevoelens van een persoon ten opzichte van mensen van andere groepen.
gedefinieerd door: Jasper van Assche

Beslisregel die ervoor zorgt dat als iemand ons een gunst verleent, we daar een wederdienst tegenover stellen, oftewel ‘voor wat hoort wat’. 
gedefinieerd door: Loes Janssen

Een wederzijdse overtuiging verwijst naar de gedeelde, in dit geval door werknemer en werkgever, mening dat men van iets zeker is.
gedefinieerd door: Yannick Griep

Het werkgeheugen is verantwoordelijk voor de tijdelijke opslag en manipulatie van informatie. Denk aan het maken van een rekensom of het ophalen van een herinnering. Het werkgeheugen wordt doorgaans opgedeeld in meerdere componenten, elk verantwoordelijk voor een specifieke taak, zoals het sturen van de aandacht of het vasthouden van visuele informatie. Kenmerkend voor het werkgeheugen is de beperkte capaciteit. We kunnen slechts een beperkte hoeveelheid informatie tegelijkertijd vasthouden, en ook multitasken is niet onbegrensd.
gedefinieerd door: Arne Leer

Deze executieve functie, ook wel bekend als ‘updaten’, is verantwoordelijk voor de tijdelijke opslag en manipulatie van informatie, en stelt ons in staat om onze doelen actueel en in het oog houden.
gedefinieerd door: Fania Dassen

Veel Nederlandse werknemers bouwen pensioen op via hun werkgever. In dat geval betaalt de werkgever vaak het grootste deel van de premie. De maandelijkse premie die de werkgever bijdraagt aan de pensioenpot van de werknemer wordt ook wel de werkgeversbijdrage genoemd.
gedefinieerd door: Job Krijnen

emoties die zijn gekoppeld aan het zelfbewustzijn en de mogelijkheid tot zelf-evaluatie, zoals schaamte, schuld, gêne, vernedering, en trots. Deze emoties ontwikkelen zich bij mensen ongeveer vanaf het tweede levensjaar. 
gedefinieerd door: Liesbeth Mann

Methode van wetenschappelijk onderzoek waarbij proefpersonen die ondervraagd worden zelf vragenlijsten invullen.
gedefinieerd door: Glynis Bogaard

Alle subjectieve positieve en negatieve eigenschappen die we onszelf toebedelen, zoals ‘Ik ben aantrekkelijk’ of ‘Ik ben lui’.
gedefinieerd door: Renske van der Cruijsen

Het actief reguleren van je eigen gedachten, emoties of gedrag. 
gedefinieerd door: Loes Janssen

 het label dat mensen gebruiken om zichzelf te beschrijven biosferische waarden: de mate waarin mensen de natuur en het milieu belangrijk vinden.
gedefinieerd door: Ellen van der Werff

Zel­fidentiteit verwijst naar de percepties die een individu heeft van zichzelf als persoon en kan bijvoorbeeld zijn gebaseerd op bepaald gedrag. Een sterke ‘roker zel­fidentiteit’ betekent bijvoorbeeld dat het roken als gedrag belangrijk is voor hoe een roker zichzelf ziet.
gedefinieerd door: Eline Meijer

het omgaan met de medische, praktische en emotionele aspecten van het hebben van een chronische aandoening of ziekte door de patiënt zelf, zonder professionele ondersteuning
gedefinieerd door: Bob Mulder, Milou van Belzen

Intern systeem ge-richt op het bewust zijn en registreren van eigen handelingen, cognities, en emoties ('wat doe, denk en voel ik?'). Activering van dit systeem ligt vaak aan de basis van zelfregulerend gedrag. 
gedefinieerd door: Reint Jan Renes, Baukje Stinesen

Een psychologische theorie die beschrijft hoe identiteit wordt gevormd door gedrag.
gedefinieerd door: Eline Meijer

Hoe tevreden iemand is met zichzelf als persoon.
gedefinieerd door: Mariëlle van Loenen, Eddie Brummelman